Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για την αρχιτεκτονική του Κολοσσαίου

Το Κολοσσαίο της Ρώμης, ένα από τα πιο διάσημα και μεγαλοπρεπή αρχαία μνημεία, προσελκύει εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο και κατέχει τον τίτλο του "νέου επτά θαύματος του κόσμου". Ως το μεγαλύτερο αμφιθέατρο που κατασκευάστηκε ποτέ, αυτό το ηλικίας 2.000 ετών οικοδόμημα αποτελεί ένα αριστούργημα μηχανικής και αρχιτεκτονικής, προσελκύοντας εκατομμύρια επισκέπτες σε όλο τον κόσμο. 

Το Κολοσσαίο χτίστηκε επί αυτοκράτορα Βεσπασιανού στη θέση που κάποτε καταλάμβανε η τεχνητή λίμνη του τεράστιου συγκροτήματος ανακτόρων του αυτοκράτορα Νέρωνα, το Domus Aurea. Μετά τον θάνατο του βαθιά αντιδημοφιλούς Νέρωνα το 68 μ.Χ., ο Βεσπασιανός αποστράγγισε τη λίμνη για να χτίσει το αμφιθέατρο. Ο στόχος ήταν να κερδίσει ξανά τις καρδιές του λαού της Ρώμης, ενώ ταυτόχρονα να αναδείξει τη δόξα και τη δύναμη της αυτοκρατορίας. 

Η κατασκευή άρχισε το 72 μ.Χ. και ολοκληρώθηκε το 80 μ.Χ. υπό τον διάδοχο του Βεσπασιανού, Τίτο, ενώ περαιτέρω τροποποιήσεις προστέθηκαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Δομιτιανού. Συλλογικά, αυτοί οι αυτοκράτορες αποτελούν τη δυναστεία των Φλαβίων, με αποτέλεσμα το Κολοσσαίο να αποκαλείται στην αρχαιότητα Αμφιθέατρο των Φλαβίων. Τα κύρια οικοδομικά υλικά ήταν η πέτρα τραβερτίνη, το ρωμαϊκό σκυρόδεμα, τα τούβλα και ο τόφφος, τα οποία βοήθησαν το Κολοσσαίο να αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου, παρά τις ζημιές που υπέστη από σεισμούς, πυρκαγιές και λεηλασίες.

Το μεγάλο τμήμα που λείπει από την ανατολική πλευρά είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα "σημάδια" που φέρει σήμερα το αρχαίο ρωμαϊκό Κολοσσαίο. Αυτό το τεράστιο κενό στα εξωτερικά τείχη του δακτυλίου οφείλεται κυρίως σε έναν μεγάλο σεισμό το 1349. Κατά τη μεσαιωνική εποχή, πολλές πεσμένες πέτρες, μάρμαρα και σιδερένιοι σφιγκτήρες επαναχρησιμοποιήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στην κατασκευή άλλων κτιρίων στη Ρώμη. 

Με την πάροδο των αιώνων, το Κολοσσαίο χρησιμοποιήθηκε ως νεκροταφείο, λατομείο, φρούριο και ιερός χριστιανικός χώρος, μέχρι τον 19ο αιώνα, όταν άρχισαν οι μεγάλες προσπάθειες αποκατάστασης. Παρόλο που το αμφιθέατρο δεν μπορεί πλέον να φιλοξενεί εκδηλώσεις όπως στο παρελθόν ως κέντρο διασκέδασης, παραμένει ένα βαθιά εμπνευσμένο σύμβολο του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου.

Η μεγαλοπρεπής αρχιτεκτονική του Κολοσσαίου: Κολοσσαίο: Μια διαθήκη της ρωμαϊκής εφευρετικότητας

Ως ένα από τα πιο περίπλοκα και εκτεταμένα οικοδομήματα της εποχής του, το Κολοσσαίο διακρίνεται για το εντυπωσιακό του μέγεθος και τον αρχιτεκτονικό του σχεδιασμό. Το αμφιθέατρο ενσωματώνει τις τρεις πρωταρχικές κλασικές τάξεις (ή στυλ) από την αρχαία Ελλάδα - τη δωρική, την ιωνική και την κορινθιακή - με το διακριτικό τοσκανικό και το πιο περίτεχνο σύνθετο στυλ. Ενώ η ελληνική αρχιτεκτονική επικεντρώθηκε σε δομικά στοιχεία όπως οι στύλοι στήριξης, η ρωμαϊκή αρχιτεκτονική έδωσε έμφαση στις αψίδες. Κατά συνέπεια, οι τρεις ελληνικοί ρυθμοί χρησιμοποιήθηκαν διακοσμητικά στις ρωμαϊκές κατασκευές, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το Κολοσσαίο.

Το ρωμαϊκό Κολοσσαίο διέθετε δύο κύριες εισόδους, καθεμία από τις οποίες εξυπηρετούσε έναν ξεχωριστό σκοπό. Η βορειοδυτική είσοδος, που ονομαζόταν Porta Triumphalis, χρησιμοποιούνταν για τις θριαμβευτικές πομπές και την είσοδο των μονομάχων στην αρένα. Η νοτιοανατολική είσοδος ήταν γνωστή ως Porta Libitinaria και πήρε το όνομά της από τη ρωμαϊκή θεά των κηδειών και των ταφών, Libitina. Όπως υποδηλώνει το όνομά της, αυτή η είσοδος χρησιμοποιούνταν για την απομάκρυνση των νεκρών από το Κολοσσαίο.

Ο σχεδιασμός του ρωμαϊκού Κολοσσαίου γινόταν όλο και πιο πολύπλοκος με κάθε επίπεδο που ανέβαινε. Οι τρεις πρώτοι όροφοι αποτελούνταν από 80 καμάρες, με τις μεγαλύτερες καμάρες στο ισόγειο να έχουν πλάτος περίπου 4 μέτρα και ύψος 7 μέτρα. Οι κίονες του ισογείου παρουσίαζαν το τοσκανικό στυλ, ενώ ο δεύτερος όροφος παρουσίαζε το πιο περίτεχνο ιωνικό στυλ. Ο τρίτος όροφος είχε τον πιο περίπλοκο και πλούσιο σχεδιασμό, χρησιμοποιώντας το περίτεχνα διακοσμημένο κορινθιακό στυλ. Ο τέταρτος όροφος αποκλίνει στο στυλ, επιλέγοντας επίπεδα πάνελ αντί για τόξα και κίονες. Αρχικά πίστευαν ότι ήταν απλοί, οι εργασίες αποκατάστασης αποκάλυψαν περίπλοκα σκαλίσματα και ένθετα από αζουρίτη και χαλκό που κοσμούσαν τα πάνελ.  

Το εσωτερικό του Ρωμαϊκού Κολοσσαίου: Κολοσσαίο: Μια ματιά στις ένδοξες μέρες του

Ενώ το εξωτερικό του Ρωμαϊκού Κολοσσαίου είναι αναμφίβολα εντυπωσιακό, το εσωτερικό του κατά τη διάρκεια της ακμής του ήταν εξίσου γοητευτικό. Το επίκεντρο ήταν η διαβόητη αρένα, όπου μονομάχοι, αιχμάλωτοι και άγρια ζώα έδιναν μάχες ζωής ή θανάτου. Με μήκος 83 μέτρα και πλάτος 48 μέτρα, το δάπεδο της αρένας αποτελούνταν από ξύλινες πλάκες που ήταν επικαλυμμένες με άμμο. Μια σειρά από καταπακτές που συνδέονταν με το υπόγειο διευκόλυνε την εισαγωγή και την αφαίρεση σκηνικών και ειδικών εφέ κατά τη διάρκεια των παραστάσεων. Ταυτόχρονα, ένας τοίχος 3 μέτρων γύρω από την οβάλ αρένα χώριζε τους θεατές στην πρώτη σειρά καθισμάτων από τη δράση.

Σε αντίθεση με το εκθαμβωτικό λευκό εξωτερικό, η εμβληματική αρένα είχε κόκκινους και μαύρους πέτρινους όγκους, που είχαν ως αποτέλεσμα μια εντυπωσιακή οπτική αντίθεση. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, όπως ο Codex Calendar του 354 μ.Χ., το Κολοσσαίο της αρχαίας Ρώμης μπορούσε να φιλοξενήσει έως και 87.000 θεατές. Αν και ο αριθμός αυτός μπορεί να είναι υπερβολικός, σύγχρονες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η αρένα είχε χωρητικότητα 50.000 έως 60.000 θεατών. 

Μετά την είσοδό τους στο Κολοσσαίο, οι θεατές πήγαιναν στις θέσεις τους, οι οποίες καθορίζονταν από την κοινωνική τους θέση και τον πλούτο τους. Ο χώρος των καθισμάτων χωριζόταν σε μεγάλο βαθμό σε τρεις σειρές κερκίδων, που ονομάζονταν cavea. Ανάλογα με το εισιτήριο του Κολοσσαίου ή την ξενάγηση που θα κλείσετε, μπορείτε να επισκεφθείτε τους χώρους των καθισμάτων και να δείτε πώς ήταν να παρακολουθείτε το δράμα να εκτυλίσσεται στην αρένα. 

Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας είχε την καλύτερη θέα από το ειδικό ιδιωτικό του θεωρείο στο βόρειο άκρο του Κολοσσαίου, ενώ το θεωρείο στο νότιο άκρο ήταν αποκλειστικά για τις ιερές παρθένες (ιέρειες). Οι υψηλόβαθμοι Ρωμαίοι, όπως οι συγκλητικοί, καταλάμβαναν την εξέδρα, η οποία βρισκόταν πιο κοντά στη δράση. Από πάνω τους βρίσκονταν οι πλουσιότερες και ευγενέστερες τάξεις, καθώς και τμήματα για ξένους αξιωματούχους και άλλους αξιωματούχους. 

Οι απλοί πολίτες της Ρώμης, οι πληβείοι, κάθονταν στα ανώτερα κλιμάκια, πιο μακριά από την αρένα. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Δομιτιανού, κατασκευάστηκε ένα επιπλέον επίπεδο, το maenianum secundum in legneis, που παρείχε μια στοά για τους φτωχούς, τους δούλους και τις γυναίκες. Τα πέτρινα καθίσματα είχαν πλάτος περίπου 40 εκατοστά και οι θεατές έπρεπε να φέρουν τα δικά τους μαξιλάρια για να κάνουν πιο άνετη την παραμονή τους εκεί. Με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα, αυτό το μεταγενέστερο τμήμα πιθανότατα προσέφερε μόνο θέσεις για όρθιους. 

Ο κρυμμένος κόσμος του υπογείου

Ενώ το ρωμαϊκό Κολοσσαίο είναι γνωστό για τη μεγάλη αρένα του, το πιο συναρπαστικό και κρίσιμο στοιχείο του βρίσκεται κάτω από το δάπεδο της αρένας: το υπόγειο, ένας λαβύρινθος από σήραγγες και θαλάμους δύο επιπέδων. Κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του αυτοκράτορα Δομιτιανού και είχε ως πρωταρχικό στόχο να φιλοξενήσει τους μονομάχους και τα ζώα πριν από τις παραστάσεις τους. Το υπόγειο λειτουργούσε επίσης ως διακριτική δίοδος στο αμφιθέατρο για τον αυτοκράτορα και είχε άμεση σχέση με τη σχολή μονομάχων Ludus Magnus.

Με την πάροδο των αιώνων, το δίκτυο υπέστη πολυάριθμες ανακαινίσεις και βελτιώσεις, με τουλάχιστον δώδεκα διαφορετικές κατασκευαστικές φάσεις που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια των προσπαθειών συντήρησης. Το υπόγειο συνδεόταν με την αρένα μέσω ογδόντα κάθετων φρεατίων με ανελκυστήρες και τροχαλίες, τα οποία χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά των ζώων σε κλουβιά και των σκηνικών για τις παραστάσεις και τις παραστάσεις. Οι κάτοχοι εισιτηρίων πλήρους εμπειρίας και οι ξεναγήσεις επιτρέπουν στους επισκέπτες να εξερευνήσουν αυτές τις περιοχές του Κολοσσαίου, για να δουν πίσω από τις κουρτίνες του μεγαλύτερου αμφιθεάτρου του κόσμου. 

Η αρχαία αρένα του Κολοσσαίου μπορούσε να γεμίσει με νερό από ένα κοντινό υδραγωγείο, προκειμένου να οργανώνονται θεαματικές αναπαραστάσεις ναυμαχιών - τα naumachia. Ωστόσο, μετά την περαιτέρω ανάπτυξη των υπόγειων χώρων, κατέστη αδύνατο να πλημμυρίσει το δάπεδο της αρένας, με αποτέλεσμα να σταματήσουν τελικά αυτές οι ναυτικές επιδείξεις. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για τα είδη των θεαμάτων και των παιχνιδιών που εξέπλητταν τα πλήθη στο Κολοσσαίο στην ανάρτηση του ιστολογίου μας για τους θρυλικούς μονομάχους.

Παρόλο που η εποχή των αυτοκρατόρων και των αγώνων μονομάχων μπορεί να έχει περάσει προ πολλού, το Κολοσσαίο και η αρχιτεκτονική του εξακολουθούν να εμπνέουν, ενώ παράλληλα προσφέρουν μια μοναδική ματιά στην ομορφιά, την ευφυΐα και τη βιαιότητα του αρχαίου ρωμαϊκού κόσμου.